Een eeuw Antroposofische Gezondheidszorg.

Op de foto van links naar rechts Ita Wegman, Rudolf Steiner en Marie Steiner
tijdens een bijeenkomst in Arhem in 1924 

Woensdagavond 22 januari 2020 , was er in het Novaliscollege, de middelbare vrije school in Eindhoven, een bijzondere start van activiteiten rondom het honderd jaar bestaan van de Antroposofische Gezondheidszorg. In de grote hal waren een aantal boekentafels ingericht waar veel interessante boeken en folders en tijdschriften over deze gezondheidsvisie in te zien waren. Daarnaast had fysiotherapeut en traumatherapeut Ron Borsboom een stand waarin hij alvast vooruit keek op zijn lezing over verloren tweelingen (17 maart 2020). Naast hem de kunstzinnig therapeute Karin Lamers die (op 7 maart a.s.) een lezing zal geven over een schilderij van de beroemde aquarel-schilderes Liane Collot ‘d Herbois. 

fysiotherapeut Ron Borsboom (midden)

Therapeuticum Mercuur in de Frankrijkstraat in Eindhoven bestaat al sinds ongeveer 1990 en biedt huisartsenzorg en ook praktijkondersteuning somatiek en GGZ en ook een aantal aanvullende antroposofische therapieën zoals ritmische massage door een drietal fysiotherapeuten, muziektherapie , osteopathie, euritmie en kunstzinnige therapie.

Achter de tafel kunstzinnig therapeute Karin Lamers

Na een korte inleiding van avondvoorzitter Henk Verboom kwam de Grondsteenspreuk van Mercuur naar voren, het spirituele fundament die luidt: 

Grondsteenspreuk van Mercuur :

Mogen wij alle helpers worden opdat de mens geneest,

doorlaatbaar wordt voor het Geestelijke Licht,

zich opent voor wat schoon, goed en waar is.

Zodat zielezonnemacht en liefdekracht

gestalte krijgen in ons leven

en zich terug gaan schenken aan de Scheppende Geest.

Mogen wij zo tezamen werken, dat uit de kracht

Van ieder mensenziel zich de hele gemeenschap vormt

En in de gemeenschap werkt, de zielekracht van ieder mens.

Daarna kwamen de drie artsen aan bod die tot de kern van Mercuur behoren, te weten Nand van der Pluijm en Riny van Bree (beide als huisartsen van het allereerste begin en zeven jaar later)  Harry Scholberg. Riny en Harry zijn ook bijna twee decennia onze huisarts geweest. Nadat we in Waalre gingen wonen zijn we uiteindelijk overgestapt naar een plaatselijke dokter.

Op de eerste rij vlnr Riny van Bree, Nand van der Pluijm en Harry Scholberg 

Nand van der Pluijm vertelde van het ontstaan van de Antroposofische Geneeskunde rond 1920 in Dornach waar de Nederlandse arts Ita Wegman op aanwijzingen van Rudolf Steiner nieuwe geneesmiddelen en nieuwe behandelmethoden ontwikkelde, die uiteindelijk de basis hebben gelegd voor deze vernieuwende, complementaire antroposofische geneeskunde. Rudolf Steiner heeft de laatste jaren van zijn leven twee cursussen gegeven aan artsen en ook een deel geschreven van het (basis-) boek van Ita Wegman en Rudolf Steiner “Verruiming van de geneeskunde vanuit een geesteswetenschappelijke visie”.

boekentafel

Een belangrijk uitgangspunt in deze visie is dat medische en menskundige zorg vooral gericht moet zijn op versterking van het immuunsysteem en het zelfherstellend vermogen van het lichaam. Salutogenese heet dat men een modern woord, waarbij de focus juist ligt op het bevorderen, stimuleren en herstellen van de gezondheid en welbevinden en juist niet op oorzaken van ziekte (zoals bij pathogenese).

antroposofisch huisarts Harry Scholberg in gesprek

Dankzij de geestelijke en helderziende vermogens van Rudolf Steiner , die zelf geen arts was maar toch beschikte over een rijke kennis van en inzichten in het menselijk lichaam en diens gezondheidsaspecten, kon hij Ita Wegman zeer nuttige aanwijzingen geven.  Nand noemde het voorbeeld van kwarts (of bergkristal) dat fysisch/chemisch geen enkele werking heeft, dus eigenlijk een placebo is,  maar in het menselijke lichaam een enorm hulp- en geneesmiddel kan zijn bij chronische ontstekingen en inmiddels veel gebruikt als antroposofisch preparaat. Steiner was ook een pleitbezorger van “gepotentiëerde” (lees verdunde)  geneesmiddelen zoals ook de homeopathie die heeft. 

Voor de bereiding gaf Steiner ook strikte aanwijzingen, die Wala en later Weleda als medicijn- en preparaten- bedrijven ook nauwlettend hebben opgevolgd. Een ander voorbeeld is de Maretak een soort van parasiet die hoog in bomen nestelt en kenmerkende witte ronde besjes heeft als vrucht in de oksels van takken. Rudolf Steiner zag daarin een belangrijk hulpmiddel bij een ziekte als kanker naast de gangbare therapieën van opereren, bestralen en toedienen van chemotherapie. Het geneesmiddel dat daaruit ontwikkeld  is, 'Iscador'  wordt vaak gebruikt als complementair ondersteunend en versterkend geneesmiddel.  

tijdschrift ITA, uitgegeven door Antroposana

Riny van Bree vertelde daarna hoe na activiteiten van een initiatiefgroep van zo’n vijf personen waaronder Jop Werps, in 1990 Mercuur is ontstaan en opgericht met de duidelijke bedoeling van een breed gezondheidscentrum of therapeuticum waar een breed scala van antroposofische therapieën gegeven kunnen worden.  Dat was in de geest van de intenties van medegrondlegger Ita Wegman. Riny was ook zo eerlijk om aan te geven dat zij die helderziende, geestelijke vermogens niet had en zich bij patiënten moest laten leiden door haar opleiding en ervaring. Een eis is altijd geweest dat een antroposofisch arts eerst een artsenexamen moet hebben behaald en dus basisarts is en dan pas een aanvullende vervolgopleiding “antroposofische gezondheidszorg” volgt, die twee jaar duurt. Binnen het centrum is ook de werkwijze ontwikkeld om in een kring of vergadering met alle zorgverleners een patiënt of cliënt te bespreken en zo tot een volledig mensbeeld te komen. De inzichten van een muziek- of kunstzinnig therapeut kan de arts, verpleegkundige of fysiotherapeut ook belangrijke aanwijzingen geven.

afbeelding van typische vorm en bloeiwijze maretak.

Als derde spreker kwam Harry Scholberg met zijn visie op antroposofische gezondheidszorg en hoe het zich in de toekomst mogelijk zal ontwikkelen. Harry deed zijn verhaal in een aantal sleutelwoorden, die hij facetten van de toekomst noemde:  zoals dankbaarheid, bruggenbouwers, vanuit je hart leven, contingentie, oekumene, omgekeerde tijdstroom en procesbewaking.  Voor een aantal van die begrippen had hij ook passende gedichten geschreven, die hij geschenken uit de hemel noemde. Zo herinner ik me bij het thema dankbaarheid  waarin hij in vier coupletten  de aarde, de planten, de dieren én de mensen bedankte.  
Uit het Grieks had hij ook het vers vertaald, die deels doet denken aan de proloog van het Johannes Evangelie uit de Bijbel: 

 In het oerbegin was het woord
 en het woord was bij god 
 en een god was het woord 
 en het woord woont in het hart. 

 Bij bruggenbouwers noemde hij de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, de jonge zangeres Billie Eilish (dochter van donkere filmacteur Will Smith) , maar ook politicus en schrijver Jan Terlouw met het boek (en milieu-visie) “ De Koning van Katoren”.   
Voor zijn volledige lezing zie:
https://www.dropbox.com/s/edyj0jqc85lhiuc/Lezing%20100%20jaar%20antroposofische%20geneeskunde-final.pdf?dl=0

Als afsluiting bracht het Mercuurkoor van rond de 20 zangers en zangeressen nog een viertal liederen ten gehore , daarbij muzikaal ondersteund door enkele instrumenten. In de pauze en na afloop kreeg het publiek (zo'n tachtig personen) een heerlijk drankje en hapje aangeboden van de natuurvoedingswinkel Ekoplaza om deze heugelijke gebeurtenis van een eeuw antroposofische gezondheidszorg te gedenken.             

vrolijke en kleurrijke deurbeschildering op Novalis-toilet

Nederlandse arts Ita Wegman en grondlegger antroposofische geneeskunde.

Wat ik achteraf jammer vond aan de herdenkingsavond of eeuwviering was het feit dat er geen gelegenheid was voor publieke vragen. Zelf had ik die namelijk wel en een van de antroposofische artsen had die waarschijnlijk zo kunnen beantwoorden.
Via een kennis hoorde ik enige jaren geleden dat de priester van de Christengemeenschap een zalf of olie heeft, die bestaat uit een mengsel van drie stoffen:  goud, zilver en mirre. Dat wordt gebruikt om in te smeren op de borstkas als laatste sacrament bij stervenden en vergelijkbaar met het heilig oliesel van de Rooms-katholieken. Het zijn inderdaad de drie geschenken van de wijze koningen uit het verre Oosten, die het net geboren kind Jezus kwamen eren, zo kunnen we lezen in de Bijbel. Mijn vraag was of dit bedoeld is vanwege een medische of alleen een spirituele werking. 
Natuurlijk moet een andere vraag zijn hoe de komende eeuw eruit zal zien voor de Antroposofische Gezondheidszorg? Zal de natuurgeneeskunde  prevaleren boven de chemische preparaten?