Wat heeft Antroposofische Gezondheidszorg ons gebracht?

In een tijd waarin we herdenken dat deze alternatieve, complementaire vorm van geneeskunde honderd jaar geleden is ontwikkeld door Ita Wegman op adviezen van de geestelijk vader Rudolf Steiner is dat een moeilijke vraag. In Eindhoven zijn een reeks bijeenkomsten gepland. Zie ook 
https://welzijnengezondheid.blogspot.com/2020/01/een-eeuw-antroposofische-gezondheidszorg.html

Kort geleden werd ook stilgestaan bij het feit dat de Waldorf pedagogie, in Nederland bekend onder de naam Vrije school onderwijs, ook een geesteskind van Rudolf Steiner (1861-1925) 100 jaar bestond en dat kreeg wel wereldwijde aandacht. In veel Europese landen is hieraan aandacht besteedt en het succes is ook gemakkelijker vast te stellen op basis van het aantal scholen en populaties leerlingen. Dan is meteen duidelijk dat de groei bijna exponentieel is en dus steeds populairder is. Zie ook
https://vrijescholen.blogspot.com/2019/10/waar-staan-we-na-een-eeuw-vrijeschool.html

Enigszins daarmee vergelijkbaar is de erkenning van Steiner’s visie  op kringlooplandbouw, onder de naam Biologisch Dynamische(BD-) Landbouw die ook al een eeuw bestaat. Ook daar zien we de laatste decennia een duidelijke groei en uitbreiding van het aantal boerderijen en landbouwareaal.
https://ekologischebiologischelandbouw.blogspot.com/2018/09/kringlooplandbouw-heeft-de-toekomst.html en ook
https://ekologischebiologischelandbouw.blogspot.com/2014/10/sekem-een-door-mensen-gemaakte-oase.html

In schril contrast daarmee is de maatschappijvisie van Rudolf Steiner, die bekend staat onder de naam “maatschappelijke of sociale driegeleding”. Dat gedachtegoed leeft slechts in kleine groepjes mensen verdeeld over Europa, maar krijgt geen vaste grond onder de voeten. Voor het gebied van de economie heeft de maatschappijvisie van Steiner veel overeenkomsten met het socialisme en lijkt momenteel niet erg populair in een zeer liberale tijdgeest.

Voor de antroposofische gezondheidszorg als stroming geldt waarschijnlijk een tussenpositie. Het is niet zeer populair of sterk groeiend, maar heeft zeker ook geen marginale bekendheid. Het aantal gezondheidscentra voor antroposofische medische zorg is redelijk verspreid over Nederland en telt bij elkaar wel duizenden aangesloten patiënten. Tel je daar de ouderen- en gehandicaptenzorg op antroposofische grondslag bij dan verdubbelen die aantallen.  

Misschien ligt dat aan het feit dat deze gezondheidsvisie vaak samen genoemd wordt met  een groep religieuzen, die als principiële zwarte kousen-mensen worden betiteld en tegen alle vormen van vaccinaties en bloedtransfusies zijn. Antroposofische artsen zijn ook voorzichtig als het om vaccinaties van baby’s tegen bepaalde kinderziektes gaat. In hun visie dragen kinderziekten (indien niet levensbedreigend) juist bij aan de gezondmaking en versterking van het  immuunsysteem en  de “ik-wording” van kinderen. De antroposofen staan daarin niet helemaal alleen . Er zijn ook ervaren huisartsen (oa dr. Moolenburgh) en immunologen die waarschuwen voor kindervaccins, die ook gezondheidsschade kunnen opleveren en niet veilig zijn omdat er gevaarlijke stoffen in zitten en nooit gedegen wetenschappelijk zijn getest.  

Als je de antroposofische Geneeskunde zou moeten typeren dan is het een complementaire (dus aanvullende op reguliere) natuurgeneeskunde, die deels ook te plaatsen is in de hoek van de homeopathie die werkt met verdunde, gepotentiëerde preparaten/medicijnen.  

Aansluitend bij het drie- en vierledige mensbeeld dat Rudolf Steiner ons gegeven heeft op basis van zijn geesteswetenschappelijke onderzoek verruimt hij de geneeskundige behandeling ook door naast het fysiek lichaam ook het ether- en astraal lichaam (ook wel ziel en ik-geest) erbij te betrekken. Zijn aanvullende aangegeven therapieën van ritmische massage, kunstzinnige of kleurtherapie en heileuritmie werken genezend vanuit een breder perspectief. Zo heeft een recent promotie-onderzoek in 2020 aangetoond dat kunstzinnige therapie positief werkt op mensen met angststoornissen.
Zie ook de holistische geneeskunde van dr. Hamer   https://welzijnengezondheid.blogspot.com/2018/10/revolutionaire-gezondheidsvisie.html
of ook de geneeskracht van water om lichaamsprocessen te herstellen.
https://welzijnengezondheid.blogspot.com/2017/07/het-goedkoopste-medicijn-is-water.html

De erkenning van deze antroposofische geneeskunst door de reguliere wetenschap is altijd nog heel moeizaam zoals ook de homeopathie, die veel langer bestaat, ook nog steeds omstreden is en niet de erkenning krijgt die het verdient. Inmiddels zijn er voldoende gedegen wetenschappelijke studies uitgevoerd naar de positieve effecten van homeopathische geneesmiddelen en juist ook bij dieren heel positief uitwerken. Juist bij dieren zou de zelfsuggestie of het placebo-effect niet kunnen optreden.

De reguliere wetenschap wil echter ook kunnen verklaren waarom een medicijn werkt. Tot nu toe lukt dat niet omdat chemisch/fysisch gezien de “verdunde” homeopathische en antroposofische geneesmiddelen geen werkzame bestanddelen meer kunnen hebben. Als er geen molecuul van het werkzame bestanddeel meer in de oplossing zit, kan het toch ook niet werken??  Het antroposofische medicijn Iscador, waarin de werkzame bestanddelen van de maretak zitten heeft wel een bewezen positieve werking bij kankerpatiënten in hun herstel na bestralingen en chemokuren. Iscador is echter niet alleen te gebruiken  als effectief kankermedicijn.    

Het andere dilemma schuilt in het feit dat de reguliere geneeskunde eist dat nieuwe medicijnen en behandelingen getest worden in zogenaamde dubbelblinde onderzoeken. Dat houdt in dat zowel de patiënt als ook de behandelaar niet weet of hij/zij een nepmedicijn , een placebo (zoals opgeloste suiker) krijgt of het echte medicijn. Pas als de resultaten van het medicijn significant beter zijn dan het nepmiddel dan volgt pas erkenning.  Klassieke homeopathische artsen beweren echter dat alleen “paardenmiddelen” werken voor grote groepen mensen maar dat homeopathische middelen juist specifiek bedoeld zijn voor unieke, individuele mensen met bepaalde klachten.  Als reguliere medicijnen daaraan voldoen bestaat de kans over overdosering en overbehandeling. Dit kun je ook afleiden uit het feit dat doodsoorzaak nummer 3 nà kanker- en hart/vaat- ziekten “geneesmiddelen” zijn. Die onderzoeken zijn zeer kapitaals- en arbeidsintensief en worden tegenwoordig bijna alleen in opdracht van grote farmaceutische bedrijven en onder begeleiding van een wetenschappelijke staf uitgevoerd. Alleen te patenteren en te octrooieren medicijnen zijn interessant en lucratief, omdat je  daarover het alleenrecht hebt gedurende een aantal jaren en dus ook de prijzen  kunt dicteren. In Nederland als zeer welvarend land zijn juist de medicijnprijzen bovengemiddeld hoog en bestaat er ook een zekere schaarste (lees tekorten) aan medicijnen anno 2020.        

In de jaren ‘70 en ‘80 van de vorige eeuw was het Nederlandse gezondheidszorgstelsel met particuliere en ziekenfondspatiënten nog ruimhartig en werden antroposofische en homeopathische geneesmiddelen erkend en vergoed. Inmiddels is dat niet meer het geval of alleen in uitzonderingsgevallen met speciale extra aanvullende zorgverzekeringen. In doorsnee apotheken zijn de Weleda- en Wala-medicijnen ook geleidelijk aan verdwenen. Ze zijn nu bijna alleen nog in drogisterijen te vinden.    

Samenvattend kun je stellen dat de echte doorbraak van de Antroposofische Geneeskunde misschien nog moet komen, zodat de hele mensheid de weldadige invloed ervan zal gaan ondervinden en ervaren.              

Een eeuw Antroposofische Gezondheidszorg.

Op de foto van links naar rechts Ita Wegman, Rudolf Steiner en Marie Steiner
tijdens een bijeenkomst in Arhem in 1924 

Woensdagavond 22 januari 2020 , was er in het Novaliscollege, de middelbare vrije school in Eindhoven, een bijzondere start van activiteiten rondom het honderd jaar bestaan van de Antroposofische Gezondheidszorg. In de grote hal waren een aantal boekentafels ingericht waar veel interessante boeken en folders en tijdschriften over deze gezondheidsvisie in te zien waren. Daarnaast had fysiotherapeut en traumatherapeut Ron Borsboom een stand waarin hij alvast vooruit keek op zijn lezing over verloren tweelingen (17 maart 2020). Naast hem de kunstzinnig therapeute Karin Lamers die (op 7 maart a.s.) een lezing zal geven over een schilderij van de beroemde aquarel-schilderes Liane Collot ‘d Herbois. 

fysiotherapeut Ron Borsboom (midden)

Therapeuticum Mercuur in de Frankrijkstraat in Eindhoven bestaat al sinds ongeveer 1990 en biedt huisartsenzorg en ook praktijkondersteuning somatiek en GGZ en ook een aantal aanvullende antroposofische therapieën zoals ritmische massage door een drietal fysiotherapeuten, muziektherapie , osteopathie, euritmie en kunstzinnige therapie.

Achter de tafel kunstzinnig therapeute Karin Lamers

Na een korte inleiding van avondvoorzitter Henk Verboom kwam de Grondsteenspreuk van Mercuur naar voren, het spirituele fundament die luidt: 

Grondsteenspreuk van Mercuur :

Mogen wij alle helpers worden opdat de mens geneest,

doorlaatbaar wordt voor het Geestelijke Licht,

zich opent voor wat schoon, goed en waar is.

Zodat zielezonnemacht en liefdekracht

gestalte krijgen in ons leven

en zich terug gaan schenken aan de Scheppende Geest.

Mogen wij zo tezamen werken, dat uit de kracht

Van ieder mensenziel zich de hele gemeenschap vormt

En in de gemeenschap werkt, de zielekracht van ieder mens.

Daarna kwamen de drie artsen aan bod die tot de kern van Mercuur behoren, te weten Nand van der Pluijm en Riny van Bree (beide als huisartsen van het allereerste begin en zeven jaar later)  Harry Scholberg. Riny en Harry zijn ook bijna twee decennia onze huisarts geweest. Nadat we in Waalre gingen wonen zijn we uiteindelijk overgestapt naar een plaatselijke dokter.

Op de eerste rij vlnr Riny van Bree, Nand van der Pluijm en Harry Scholberg 

Nand van der Pluijm vertelde van het ontstaan van de Antroposofische Geneeskunde rond 1920 in Dornach waar de Nederlandse arts Ita Wegman op aanwijzingen van Rudolf Steiner nieuwe geneesmiddelen en nieuwe behandelmethoden ontwikkelde, die uiteindelijk de basis hebben gelegd voor deze vernieuwende, complementaire antroposofische geneeskunde. Rudolf Steiner heeft de laatste jaren van zijn leven twee cursussen gegeven aan artsen en ook een deel geschreven van het (basis-) boek van Ita Wegman en Rudolf Steiner “Verruiming van de geneeskunde vanuit een geesteswetenschappelijke visie”.

boekentafel

Een belangrijk uitgangspunt in deze visie is dat medische en menskundige zorg vooral gericht moet zijn op versterking van het immuunsysteem en het zelfherstellend vermogen van het lichaam. Salutogenese heet dat men een modern woord, waarbij de focus juist ligt op het bevorderen, stimuleren en herstellen van de gezondheid en welbevinden en juist niet op oorzaken van ziekte (zoals bij pathogenese).

antroposofisch huisarts Harry Scholberg in gesprek

Dankzij de geestelijke en helderziende vermogens van Rudolf Steiner , die zelf geen arts was maar toch beschikte over een rijke kennis van en inzichten in het menselijk lichaam en diens gezondheidsaspecten, kon hij Ita Wegman zeer nuttige aanwijzingen geven.  Nand noemde het voorbeeld van kwarts (of bergkristal) dat fysisch/chemisch geen enkele werking heeft, dus eigenlijk een placebo is,  maar in het menselijke lichaam een enorm hulp- en geneesmiddel kan zijn bij chronische ontstekingen en inmiddels veel gebruikt als antroposofisch preparaat. Steiner was ook een pleitbezorger van “gepotentiëerde” (lees verdunde)  geneesmiddelen zoals ook de homeopathie die heeft. 

Voor de bereiding gaf Steiner ook strikte aanwijzingen, die Wala en later Weleda als medicijn- en preparaten- bedrijven ook nauwlettend hebben opgevolgd. Een ander voorbeeld is de Maretak een soort van parasiet die hoog in bomen nestelt en kenmerkende witte ronde besjes heeft als vrucht in de oksels van takken. Rudolf Steiner zag daarin een belangrijk hulpmiddel bij een ziekte als kanker naast de gangbare therapieën van opereren, bestralen en toedienen van chemotherapie. Het geneesmiddel dat daaruit ontwikkeld  is, 'Iscador'  wordt vaak gebruikt als complementair ondersteunend en versterkend geneesmiddel.  

tijdschrift ITA, uitgegeven door Antroposana

Riny van Bree vertelde daarna hoe na activiteiten van een initiatiefgroep van zo’n vijf personen waaronder Jop Werps, in 1990 Mercuur is ontstaan en opgericht met de duidelijke bedoeling van een breed gezondheidscentrum of therapeuticum waar een breed scala van antroposofische therapieën gegeven kunnen worden.  Dat was in de geest van de intenties van medegrondlegger Ita Wegman. Riny was ook zo eerlijk om aan te geven dat zij die helderziende, geestelijke vermogens niet had en zich bij patiënten moest laten leiden door haar opleiding en ervaring. Een eis is altijd geweest dat een antroposofisch arts eerst een artsenexamen moet hebben behaald en dus basisarts is en dan pas een aanvullende vervolgopleiding “antroposofische gezondheidszorg” volgt, die twee jaar duurt. Binnen het centrum is ook de werkwijze ontwikkeld om in een kring of vergadering met alle zorgverleners een patiënt of cliënt te bespreken en zo tot een volledig mensbeeld te komen. De inzichten van een muziek- of kunstzinnig therapeut kan de arts, verpleegkundige of fysiotherapeut ook belangrijke aanwijzingen geven.

afbeelding van typische vorm en bloeiwijze maretak.

Als derde spreker kwam Harry Scholberg met zijn visie op antroposofische gezondheidszorg en hoe het zich in de toekomst mogelijk zal ontwikkelen. Harry deed zijn verhaal in een aantal sleutelwoorden, die hij facetten van de toekomst noemde:  zoals dankbaarheid, bruggenbouwers, vanuit je hart leven, contingentie, oekumene, omgekeerde tijdstroom en procesbewaking.  Voor een aantal van die begrippen had hij ook passende gedichten geschreven, die hij geschenken uit de hemel noemde. Zo herinner ik me bij het thema dankbaarheid  waarin hij in vier coupletten  de aarde, de planten, de dieren én de mensen bedankte.  
Uit het Grieks had hij ook het vers vertaald, die deels doet denken aan de proloog van het Johannes Evangelie uit de Bijbel: 

 In het oerbegin was het woord
 en het woord was bij god 
 en een god was het woord 
 en het woord woont in het hart. 

 Bij bruggenbouwers noemde hij de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, de jonge zangeres Billie Eilish (dochter van donkere filmacteur Will Smith) , maar ook politicus en schrijver Jan Terlouw met het boek (en milieu-visie) “ De Koning van Katoren”.   
Voor zijn volledige lezing zie:
https://www.dropbox.com/s/edyj0jqc85lhiuc/Lezing%20100%20jaar%20antroposofische%20geneeskunde-final.pdf?dl=0

Als afsluiting bracht het Mercuurkoor van rond de 20 zangers en zangeressen nog een viertal liederen ten gehore , daarbij muzikaal ondersteund door enkele instrumenten. In de pauze en na afloop kreeg het publiek (zo'n tachtig personen) een heerlijk drankje en hapje aangeboden van de natuurvoedingswinkel Ekoplaza om deze heugelijke gebeurtenis van een eeuw antroposofische gezondheidszorg te gedenken.             

vrolijke en kleurrijke deurbeschildering op Novalis-toilet

Nederlandse arts Ita Wegman en grondlegger antroposofische geneeskunde.

Wat ik achteraf jammer vond aan de herdenkingsavond of eeuwviering was het feit dat er geen gelegenheid was voor publieke vragen. Zelf had ik die namelijk wel en een van de antroposofische artsen had die waarschijnlijk zo kunnen beantwoorden.
Via een kennis hoorde ik enige jaren geleden dat de priester van de Christengemeenschap een zalf of olie heeft, die bestaat uit een mengsel van drie stoffen:  goud, zilver en mirre. Dat wordt gebruikt om in te smeren op de borstkas als laatste sacrament bij stervenden en vergelijkbaar met het heilig oliesel van de Rooms-katholieken. Het zijn inderdaad de drie geschenken van de wijze koningen uit het verre Oosten, die het net geboren kind Jezus kwamen eren, zo kunnen we lezen in de Bijbel. Mijn vraag was of dit bedoeld is vanwege een medische of alleen een spirituele werking. 
Natuurlijk moet een andere vraag zijn hoe de komende eeuw eruit zal zien voor de Antroposofische Gezondheidszorg? Zal de natuurgeneeskunde  prevaleren boven de chemische preparaten?